Przez wieki okre?lenie "ko? dzielny" dotyczy?o cech wytrzyma?o?ciowych konia. Wytrzyma?o?? by?a szczególnie ceniona i doceniana. Od konia wymagano pokonywania du?ych przestrzeni w dobrym tempie. Sytuacja koni ca?kowicie zmieni?a wraz z uprzemys?owieniem rozpocz?tym w XIX wieku. Konie u?ytkowe powoli zast?powane s? ko?mi hodowanymi dla sportu i dla przyjemno?ci.

Pierwsze formy sportowe dyscyplin je?dzieckich znajdujemy w dziewi?tnastowiecznej kawalerii. Kawalerzy?ci rywalizuj? w skokach przez przeszkody, w uje?d?eniu, w wy?cigach, w próbach wytrzyma?o?ciowych. Próby wytrzyma?o?ci  organizowano w formie wy?cigu non-stop na d?ugich dystansach, np. wy?cig Warszawa - P?ock.

Pocz?tki

Przyjmuje si?, ?e pierwsze zawody sportowe w d?ugodystansowych wy?cigach konnych zosta?y rozegrane w USA na pocz?tki lat pi??dziesi?tych XX wieku. G?ówny bieg odby? si? na dystansie stu mil. Podobne rozgrywki urz?dzano w Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii. Od 1955 roku w kalifornijskich górach organizowany jest wy?cig na 100 mil - Tevis Cup.
W latach sze??dziesi?tych sformu?owano przepisy tego "maratonu" i pod nazw? ENDURANCE wpisano go na list? konkurencji sportowych. W latach osiemdziesi?tych zacz?to rozgrywa? Mistrzostwa Europy i Mistrzostwa ?wiata w tej konkurencji.
W Polsce pierwszy wy?cig d?ugodystansowy odby? si? w 1986 roku. Cztery lata pó?niej przyj?li?my przepisy mi?dzynarodowe FEI (od tej pory oficjalna, do?? niefortunna, nazwa dyscypliny to "konne rajdy d?ugodystansowe", ale do?? powszechnie mówi si? o niej "wy?cigi d?ugodystansowe" - ta nazwa znacznie lepiej oddaje sens dyscypliny). Jeszcze w tym samym roku (1990) rozegrali?my pierwsze oficjalne Mistrzostwa Polski. By?y to zawody dwudniowe: 2x100 km. Pierwsze nieoficjalne Mistrzostwa Polski rozegrano w 1989 roku.

W licznych konnych konkurencjach sportowych wymy?lonych w minionym stuleciu o zwyci?stwie decydowa?y ró?ne cechy fizyczne koni, ale nie ta najbardziej podstawowa - wytrzyma?o??. A przecie? przez tysi?ce lat cz?owiek wykorzystywa? konie do przemieszczania si? na bardzo du?ych przestrzeniach, bo by?y niezrównanymi marato?czykami. Potrzeb? odbudowania tej cechy koni widz? dzi? zarówno hodowcy, jak i selekcjonerzy - koncepcje hodowlane koni przewiduj? uzyskanie osobników nie tylko pi?knych, z efektownym ruchem i dobrze skacz?cych, ale te? wytrzyma?ych. Du?y wp?yw na podejmowanie takich dzia?a? ma niew?tpliwie rosn?ca popularno?? d?ugodystansowych wy?cigów konnych. Uprawianie tej dyscypliny sportu daje mo?liwo?? powrotu do natury, a któ? tego nie potrzebuje w dzisiejszych czasach? Jest wi?c szansa, ?e ENDURANCE stanie si? sportem masowym.

 
W kategorii popularnej zawodów d?ugodystansowych od je?d?ca nie wymaga si? nadzwyczajnych zdolno?ci technicznych, natomiast oczekuje si? od niego wytrwa?o?ci, zdolno?ci taktycznych i wielkiej cierpliwo?ci. Nagrod? za ten wysi?ek jest ju? sama mo?liwo?? odbycia konnej "sportowej przeja?d?ki" po malowniczych i ciekawie ukszta?towanych terenach. Najlepsze wyniki w tej konkurencji uzyskuj? konie arabskie lub konie z du?ym dolewem krwi arabskiej. Przez setki lat rasa arabska zachowa?a pierwotne cechy wytrzyma?o?ciowe konia. ENDURANCE otworzy? przed ni? nowe obszar wykorzystania i obecnie araby przesta?y by? ko?mi tylko do pokazów. Post?p w hodowli koni wytrzyma?ych jest widoczny nie tylko w?ród koni arabskich. Zwyci?zcami konkursów zostaj? te? miesza?ce arabskie lub konie innych ras, które zachowa?y do dzisiaj wytrzyma?o?? swoich przodków.

Przygotowanie koni do dystansu mistrzowskiego na 160 km (lub 2x100 km) wymaga kilkuletniej, systematycznej pracy. W zale?no?ci od dystansu do startu dopuszczane s? konie w odpowiednim wieku. W dystansach mistrzowskich mog? uczestniczy? konie po uko?czeni 8 lat.

Rajdy nie polegaj? wy??cznie na wy?cigu. W konkurencji tej je?dziec musi zna? i wyczuwa? mo?liwo?ci fizyczne swojego konia. Bieg jest przerywany tzw. bramk? weterynaryjn?, maksymalnie co 40 km. Konie poddawane s? szczegó?owemu badaniu i na nast?pny odcinek trasy wypuszcza si? tylko te, które s? w dobrej kondycji. Równie? na mecie miejsce zaj?te przez par? je?dziec-ko? musi by? potwierdzone badaniami weterynaryjnymi. Innymi s?owy - zawodnik, który przekroczy? lini? mety nawet na pierwszym miejscu, ale z koniem okulawionym b?d? w z?ej kondycji, nie jest klasyfikowany.

Zasady

Wspó?czesne zawody rajdowe odbywaj? si? na dystansie 50 - 100 mil (80 - 160 km). Podstawowa zasada zawodów brzmi: przejecha? wyznaczony dystans jak najszybciej ale bez uszczerbku na zdrowiu konia. Dla dobra konia dystans dzielony jest na odcinki po których ko? jest badany i dopuszczany do dalszego biegu.

Mi?dzynarodowe konkursy (CEI) dziel? si? na ró?no gwiazdkowe nast?puj?co:

**** (4 gwiazdki): Mistrzostwa Seniorów na dystansie minimum 160 km w ci?gu jednego dnia. Juniorzy i M?odzi Je?d?cy na dystansie 120 - 130 km w ci?gu jednego dnia.

*** (3 gwiazdki): Wszystkie konkursy na dystanse 140 - 160 km w ci?gu jednego dnia lub konkursy na dystansie 90 - 100 km przez dwa 2 dni,  lub konkursy 70 - 80 km przez 3 dni i wi?cej.

** (2 gwiazdki): Wszystkie konkursy na dystanse 120 - 139 km w ci?gu jednego dnia lub konkursy na dystansie 70 - 89 km przez dwa 2 dni.

* 1 gwiazdka): Wszystkie konkursy na dystanse 80 - 119 km w ci?gu jednego dnia.

Dystanse poni?ej 80 km nie s? klasyfikowane przez FEI (Mi?dzynarodowa Federacja Je?dziecka). Federacje narodowe zwykle wprowadzaj? krótsze dystanse dla pocz?tkuj?cych koni i je?d?ców. 

Zwyci?zc? rajdu jest para (je?dziec-zawodnik), która przejedzie tras? w najkrótszym czasie, ale te? spe?ni inne warunki. W sportowych rajdach konnych stosuje si? zasad? dzielenia dystansu na kilka etapów, zwykle nazywanych p?tlami. Na ko?cu ka?dego odcinka i na mecie komisja weterynaryjna bada konie i zapisuje wyniki ogl?dzin w karcie weterynaryjnej. Zawsze w pierwszej kolejno?ci oceniana jest wysoko?? t?tna, które weterynarz bada za pomoc? fonendoskopu (s?uchawki lekarskie), os?uchuj?c przez 1 minut? klatk? piersiow? konia. T?tno nie mo?e przekroczy? 64 uderze?/min, a ko? musi by? przedstawiony do badania po up?ywie maksymalnie 20-30 minut od przyjazdu z trasy. Bada si? równie? odwodnienie (badane na ?opatce poprzez odci?gni?cie skóry i sprawdzenie czasu powrotu fa?du do stanu normalnego), wype?nienie naczy? (badane poprzez naci?ni?cie palcem naczy? krwiono?nych na dzi?s?ach i okre?lenie czasu powrotu do stanu wyj?ciowego), perystaltyk? jelit (badan? poprzez os?uchiwanie fonendoskopem okolicy brzucha) i ruch. Oprócz wymienionych parametrów podczas badania oceniane s? jeszcze: liczba oddechów (badana fonendoskopem lub na podstawie ruchu klatki piersiowej b?d? wydychanego powietrza), b?ony ?luzowe (ogl?dane s? b?ony ?luzowe oka, trzeciej powieki, warg), wype?nienie ?y?y jarzmowej (badanie poprzez krótkotrwa?y ucisk ?y?y i obserwacj? jej powrotu do stanu normalnego), napi?cie mi??ni (ucisk du?ych mi??ni: zadu, ?opatki, klatki piersiowej) i wra?enie ogólne. Podobnie wygl?da wst?pny przegl?d weterynaryjny, przed dopuszczeniem konia do startu. Zwykle konie eliminowane s? z powodu przekroczenia limitu t?tna lub przez kulawizn?. W wi?kszo?ci konkursów okre?lona jest te? minimalna waga je?d?ca z rz?dem, który wynosi wynosi 70 kg. W zawodach juniorów nie ma takiego ograniczenia.

 

Zasady dla pre-rajdów

Konkursy na dystansie poni?ej 80 km rozgrywane s? wed?ug odmiennych zasadach ni? konkursy "gwiazdkowe". W konkursach tych wprowadza si? ograniczenie tempa dla koni i punktuje si? kondycje konia. Mo?na stwierdzi, ?e w tych konkurach chodzi o doprowadzenia konia do mety w dobrym tempie i w bardzo dobrej kondycji. Oceniane s? przez lekarzy weterynarii poszczególne parametry opisuj?ce stan konia (odwodnienie, wype?nienie naczy?, perystaltyk? jelit, ruch.

W przesz?o?ci konkurs w klasie L odbywa? si? na najkrótszym dystansie oko?o 40 km. Zwyci?zc? jest para, która uzyskuje najwi?cej punktów obliczanych jako iloczyn pr?dko?ci przejazdu i punktów z oceny konia przyznanych przez komisj? weterynaryjn?. Poniewa? zawodnicy klasy L startuj? indywidualnie lub w parach, co kilka minut, nie rywalizuj? ze sob? bezpo?rednio, ale czas przejazdu wp?ywa na ostateczn? punktacj?, czyli miejsce zaj?te w konkursie. W konkursie klasy L zawodnik w 15 minut po przekroczeniu linii mety musi przedstawi? konia do badania. Wysoko?? t?tna nie mo?e przekracza? 58 uderze? na minut?. Podczas badania weterynaryjnego na mecie kontrolowane s? nast?puj?ce parametry: odwodnienie, wype?nienie naczy?, perystaltyk? jelit i ruch. Przyj?to nast?puj?c? punktacj?: za ocen? A, czyli najwy?sz?, uzyskuje si? 5 pkt. i dalej odpowiednio: za AB - 4; za B - 3; za BC - 2; za C - 1; ocena D oznacza eliminacj?. Tak zdobyte punkty s? mno?one przez wspó?czynnik pr?dko?ci uzyskanej przez zawodnika (wspó?czynnik oblicza si?, dziel?c pr?dko?? przez 10, a wi?c np. dla pr?dko?ci 18,7 km/h wspó?czynnik wynosi 1,87). Minimalne tempo przejazdu to 10,0 km/h. Jazda w ni?szym tempie powoduje eliminacj?. Podczas badania oceniane s? te?: liczba oddechów, b?ony ?luzowe, wype?nienie ?y?y jarzmowej, napi?cie mi??ni oraz wra?enie ogólne.

W klasie "L", komisja mo?e zorganizowa?, najcz??ciej w po?owie trasy, bramk? lotn?, na której ocenia prawid?owo?? chodów konia oraz jego ogólny stan zdrowotny. W razie w?tpliwo?ci ko? jest zatrzymywany do dok?adniejszego przebadania. Najcz??ciej do badania ruchu wyznaczona jest ?cie?ka o d?ugo?ci min. 40 metrów, któr? zawodnik pokonuje na koniu k?usem. Zawody klasy L rozgrywa si? bez limitu wagi.




Wy?cigi d?ugodystansowe s? pasjonuj?cym prze?yciem dla je?d?ców. Konkurs cz?sto trwa kilka czy nawet kilkana?cie godzin. Tak d?ugie obcowanie z koniem i przyrod? jest niezapomnianym prze?yciem.